श्री पत्री लिखा इहाँ से जेठू रामलाल ननघुट्टू कै,
अब्दुल बेहना गंगा पासी चनिका कहाँर झिरकुट्टू कै।
सब जन कै पहुँचै राम राम,तोहरी माई कै असिरबाद,
छोटकउना दादा कहइ लाग,बड़कवा करइ दिन भै इयाद।
सब इहाँ कुसल मंगल बाटै हम तोहरिन कुसल मनाई थै,
तुलसी मइया के चउरा पर सँझबाती रोज जलाई थै।
आगे कै मालुम होइ होल,सब जने गाँव घर सुखी अहैं,
घेर्राऊ छुट्टी आइ अहैं तोहरिन खातिर सब दुखी अहैं।
गइया धनाइ गइ जगतू कै,बड़कई भैंसि तलियानि अहै,
बछिया मरि गइ खुरपका रहा,ओसर भुवरई बियानि अहै।
कइसे पठई नाहीं तौ नैनू से दुइ मेटी भरी अहै,
तू कहे रह्या तोहरिन खातिर राबिउ एक गगरी धरी अहै।
घिउ दूध खूब उतिरान अहै तोहरिन इयाद के रोई थै,
गंजी से दुपहरिया काटी,एक जूनी रोटी पोई थै।
दस दिना भवा अइया के रमबरना का कूकुर काटि लिहेस,
जब ओरहन देइ गए ओसी ओकर महतारी डाटि लिहेस।
लौगहवा के मेड़े परसौं छोटकवा गिरा काँकर गड़िगा,
मकरी कै जाला भरे मुला,निकुरा मा जनम दाग परिगा।
मरि गएन रतन औ सुम्मारी मंगर का सरग सिधाइ गएन,
दुइनौ बुढ़वन के तौ बनिगइ दुइनौ अच्छी गति पाइ गएन।
जौने बुढ़वा कै जोइ मरइ ओका तौ जना नरक परिगा,
खटिया पर खोखत परा रहेन,घर वालेन का झंझट टरिगा।
पिछुवारे नरदा के तीरे,बड़कवा पपीता फरइ लाग,
घूरे का कोहड़ा फूलि रहा,का कही करेजा बरइ लाग।
चारिउ कइती तोहरिन सूरत डोलइ जौनी मू जाई थै,
आपने मन कइसउ मारि-मारि लरिकन मा जिउ बिसराई थै।
अस भया बेदरदी तोहरे चरनन की माटी का तरस गए,
दरसन का के पूँछे तोहरी चिट्टी पाती का तरसि गए।
झूठइ एतना सब कहत रह्या जीतइ जिउ अस बिसराइ दिह्या,
लरिकन कइ मया न बा तोहरे आपन खबरिउ तक नाइँ दिया।
मुल हड़बड़ाइ के भाग्या जिन नाहीं तौ तोहका दोख अहै,
देसवा की खातिर लड़त अहा एतनइ हमका संतोष अहे।
बा छिड़ी लड़ाई दुसमन से कुल गली गाँव मा चरचा बा,
देसवा पर अपने बिपति परी कुल ठाँव ठाँव मा चरचा बा।
एक दिन देल्हूपुर की बजार मा बड़ी करारी सभा लागि,
अइया गै रहिन बताइन ई बड़मनइन पइसा रहे माँगि।
केउ कहेन खून आपन दइद्या,केउ कहेन कि द्या गहना पाती,
केउ कहेन कि दुसमन चढ़ा आजु रौंदत बा देसवा कइ छाती।
हम अही भले मेहरारू मुल हमरिउ देहियाँ गै फरफराइ,
हम दाँत पीसि के बोले तौ छोटकवा बेटउना गा डेराइ।
गरमी चढ़ि गै सगरी देहियाँ मा अउर पसीन छूटि गवा,
आधिन मंगिया हम भरे रहे भुँइयाँ गिरि सीसा फूटि गवा।
हमरी आँखी कै माछु आज तोहका लरिकन कै कसम अहै,
अपनी माई के दूध अउर अपने पुरखन के कसम अहै।
आगे जौ गोड़ बढ़ाया तौ पीछे जिन आपन आँख किह्या,
हम राँड़ होब तौ होइ दिह्या एकर कौनौ जिन माख किह्या।
हम तोहरइ नउना रटत-रटत तोहरे लरिकन का सेइ लेब,
कौनौ सूरत बूड़त बाड़त हम आपन नइया खेइ लेब।
मुल जउने दिन ताना पउबै हम कुआँ इनारा थाहि लेब,
तोहरे नउना कइ गारी सुनि हम गड़ही तारा थाहि लेब।
चैतू कोंहार का बड़का बेटवा जौन फउज मा गवा रहा,
छुट्टी आवा ओढ़र कइके ओकरे कुच्छउ ना भवा रहा।
जब तलुक रहा कुल डेबरा भै बस ओकरे पीछे लागि गवा,
उबियायेन ताना मारि सबै एक दिन चुप्पे से भागि गवा।
सब कहेन कि सरऊ अब तक तौ बस बइठे बइठे खात रह्या,
कुलतिउ अंकड़िन के चलत रह्या गदहा अस लदा देखात रह्या।
जब काम परा तौ कायर अस छुट्टी ले घरे सिधाइ दिह्या,
महतारी की कोखिया औ कुल गउना मा दाग लगाइ दिह्या।
जल्दी भागा नाहीं तौ खुरपा लाल करब औ दागि देव,
औ जौन सजा होई हम अपुनै गउरमिंट से मागि लेब।
संझा भइ तपता के बइठा सब तोहरइ चरचा खोला थीं,
कुछ बड़ा बहादुर कहइँ मुला कुछ तबउ फोकाही बोला थीं।
चाहइ तू हमरी मँगिया कै गीलइ सेंधुर पोंछवाइ दिह्या,
मुल बैरी आँखी से देख्या ओका जिन बचि के जाइ दिह्या।
जीतइ जिउ अपने पुरखन के माथे मा दाग लगाया जिन,
जब तक दुसमन ना भागि जाइ तू घरे लउटि के आया जिन।
अब अइयउ का सनेस सुनि ल्या ओनहू कै कोखिया बरति अहै,
ओनहू कै रोवत रात दिना तोहरे बिन अँखिया झरति अहै।
मुल कहति अहैं बेटवा हमार जौ रन जीतै तौ धन्नि होब,
धरती माता की खातिर जौ जूझत बीते तौ धन्नि होब।
तू जीत जात के घर अउब्या हमरे मन का बिसुवास अहै,
देसवा अपनै जीतै आखिर ई कन कन का बिसुवास अहै।
छोटकवा जागि के रोवत बा बोकरी बाँधी मिमियाति अहै,
हम चिट्ठी लिखति अही औ ओहमुर कुकुरि रसोइया खाति अहै।
अब चली उहउ देखी ताकी तू रन से आसिरबाद दिह्या,
हम पाँव छुई यहिं चिट्ठी से तू मन से आसिरबाद दिह्या।
shri patri likha ihaan se jethu ramlal nanghuttu kai,
abdul behna ganga pasi chanika kahanr jhirkuttu kai.
sab jan kai pahunchai raam raam,tohri mai kai asirbad,
chhotakauna dada kahai laag,baDakva karai din bhai iyaad.
sab ihaan kusal mangal batai hum tohrin kusal manai thai,
tulsi maiya ke chaura par sanjhbati roj jalai thai.
aage kai malum hoi hol,sab jane gaanv ghar sukhi ahain,
gherrau chhutti aai ahain tohrin khatir sab dukhi ahain.
gaiya dhanai gai jagtu kai,baDakii bhainsi taliyani ahai,
bachhiya mari gai khurapka raha,osar bhuvarii biyani ahai.
kaise pathii nahin tau nainu se dui meti bhari ahai,
tu kahe rahya tohrin khatir rabiu ek gagri dhari ahai.
ghiu doodh khoob utiran ahai tohrin iyaad ke roi thai,
ganji se dupahriya kati,ek juni roti poi thai.
das dina bhava aiya ke ramabarna ka kukur kati lihes,
jab orhan dei ge osi okar mahtari Dati lihes.
laugahva ke meDe parsaun chhotakva gira kankar gaDiga,
makri kai jala bhare mula,nikura ma janam daag pariga.
mari gen ratan au summari mangar ka sarag sidhai gen,
duinau buDhvan ke tau banigai duinau achchhi gati pai gen.
jaune buDhva kai joi marai oka tau jana narak pariga,
khatiya par khokhat para rahen,ghar valen ka jhanjhat tariga.
pichhuvare narda ke tere,baDakva papita pharai laag,
ghure ka kohDa phuli raha,ka kahi kareja barai laag.
chariu kaiti tohrin surat Dolai jauni mu jai thai,
aapne man kaisau mari mari larikan ma jiu bisrai thai.
as bhaya bedardi tohre charnan ki mati ka taras ge,
darsan ka ke punchhe tohri chitti pati ka tarasi ge.
jhuthai etna sab kahat rahya jitai jiu as bisrai dihya,
larikan kai maya na ba tohre aapan khabariu tak nain diya.
mul haDabDai ke bhagya jin nahin tau tohka dokh ahai,
desva ki khatir laDat aha etanai hamka santosh ahe.
ba chhiDi laDai dusman se kul gali gaanv ma charcha ba,
desva par apne bipti pari kul thaanv thaanv ma charcha ba.
ek din delhupur ki bajar ma baDi karari sabha lagi,
aiya gai rahin batain ii baDamanin paisa rahe mangi.
keu kahen khoon aapan daidya,keu kahen ki dya gahna pati,
keu kahen ki dusman chaDha aaju raundat ba desva kai chhati.
hum ahi bhale mehraru mul hamariu dehiyan gai pharaphrai,
hum daant pisi ke bole tau chhotakva betauna ga Derai.
garmi chaDhi gai sagri dehiyan ma aur pasin chhuti gava,
adhin mangiya hum bhare rahe bhuniyan giri sisa phuti gava.
hamri ankhi kai machhu aaj tohka larikan kai kasam ahai,
apni mai ke doodh aur apne purkhan ke kasam ahai.
aage jau goD baDhaya tau pichhe jin aapan ankh kihya,
hum raanD hob tau hoi dihya ekar kaunau jin maakh kihya.
hum toharai nauna ratat ratat tohre larikan ka sei leb,
kaunau surat buDat baDat hum aapan naiya khei leb.
mul jaune din tana paubai hum kuan inara thahi leb,
tohre nauna kai gari suni hum gaDhi tara thahi leb.
chaitu konhar ka baDka betva jaun phauj ma gava raha,
chhutti aava oDhar kaike okre kuchchhau na bhava raha.
jab taluk raha kul Debra bhai bas okre pichhe lagi gava,
ubiyayen tana mari sabai ek din chuppe se bhagi gava.
sab kahen ki saruu ab tak tau bas baithe baithe khaat rahya,
kulatiu ankDin ke chalat rahya gadha as lada dekhat rahya.
jab kaam para tau kayar as chhutti le ghare sidhai dihya,
mahtari ki kokhiya au kul gauna ma daag lagai dihya.
jaldi bhaga nahin tau khurpa laal karab au dagi dev,
au jaun saja hoi hum apunai gaurmint se magi leb.
sanjha bhai tapta ke baitha sab toharai charcha khola theen,
kuch baDa bahadur kahain mula kuch tabau phokahi bola theen.
chahai tu hamri mangiya kai gilai sendhur ponchhvai dihya,
mul bairi ankhi se dekhya oka jin bachi ke jai dihya.
jitai jiu apne purkhan ke mathe ma daag lagaya jin,
jab tak dusman na bhagi jai tu ghare lauti ke aaya jin.
ab aiyau ka sanes suni lya onhu kai kokhiya barati ahai,
onhu kai rovat raat dina tohre bin ankhiya jharati ahai.
mul kahati ahain betva hamar jau ran jitai tau dhanni hob,
dharti mata ki khatir jau jujhat bite tau dhanni hob.
tu jeet jaat ke ghar aubya hamre man ka bisuvas ahai,
desva apanai jitai akhir ii kan kan ka bisuvas ahai.
chhotakva jagi ke rovat ba bokri bandhi mimiyati ahai,
hum chitthi likhati ahi au ohmur kukuri rasoiya khati ahai.
ab chali uhau dekhi taki tu ran se asirbad dihya,
hum paanv chhui yahin chitthi se tu man se asirbad dihya.
shri patri likha ihaan se jethu ramlal nanghuttu kai,
abdul behna ganga pasi chanika kahanr jhirkuttu kai.
sab jan kai pahunchai raam raam,tohri mai kai asirbad,
chhotakauna dada kahai laag,baDakva karai din bhai iyaad.
sab ihaan kusal mangal batai hum tohrin kusal manai thai,
tulsi maiya ke chaura par sanjhbati roj jalai thai.
aage kai malum hoi hol,sab jane gaanv ghar sukhi ahain,
gherrau chhutti aai ahain tohrin khatir sab dukhi ahain.
gaiya dhanai gai jagtu kai,baDakii bhainsi taliyani ahai,
bachhiya mari gai khurapka raha,osar bhuvarii biyani ahai.
kaise pathii nahin tau nainu se dui meti bhari ahai,
tu kahe rahya tohrin khatir rabiu ek gagri dhari ahai.
ghiu doodh khoob utiran ahai tohrin iyaad ke roi thai,
ganji se dupahriya kati,ek juni roti poi thai.
das dina bhava aiya ke ramabarna ka kukur kati lihes,
jab orhan dei ge osi okar mahtari Dati lihes.
laugahva ke meDe parsaun chhotakva gira kankar gaDiga,
makri kai jala bhare mula,nikura ma janam daag pariga.
mari gen ratan au summari mangar ka sarag sidhai gen,
duinau buDhvan ke tau banigai duinau achchhi gati pai gen.
jaune buDhva kai joi marai oka tau jana narak pariga,
khatiya par khokhat para rahen,ghar valen ka jhanjhat tariga.
pichhuvare narda ke tere,baDakva papita pharai laag,
ghure ka kohDa phuli raha,ka kahi kareja barai laag.
chariu kaiti tohrin surat Dolai jauni mu jai thai,
aapne man kaisau mari mari larikan ma jiu bisrai thai.
as bhaya bedardi tohre charnan ki mati ka taras ge,
darsan ka ke punchhe tohri chitti pati ka tarasi ge.
jhuthai etna sab kahat rahya jitai jiu as bisrai dihya,
larikan kai maya na ba tohre aapan khabariu tak nain diya.
mul haDabDai ke bhagya jin nahin tau tohka dokh ahai,
desva ki khatir laDat aha etanai hamka santosh ahe.
ba chhiDi laDai dusman se kul gali gaanv ma charcha ba,
desva par apne bipti pari kul thaanv thaanv ma charcha ba.
ek din delhupur ki bajar ma baDi karari sabha lagi,
aiya gai rahin batain ii baDamanin paisa rahe mangi.
keu kahen khoon aapan daidya,keu kahen ki dya gahna pati,
keu kahen ki dusman chaDha aaju raundat ba desva kai chhati.
hum ahi bhale mehraru mul hamariu dehiyan gai pharaphrai,
hum daant pisi ke bole tau chhotakva betauna ga Derai.
garmi chaDhi gai sagri dehiyan ma aur pasin chhuti gava,
adhin mangiya hum bhare rahe bhuniyan giri sisa phuti gava.
hamri ankhi kai machhu aaj tohka larikan kai kasam ahai,
apni mai ke doodh aur apne purkhan ke kasam ahai.
aage jau goD baDhaya tau pichhe jin aapan ankh kihya,
hum raanD hob tau hoi dihya ekar kaunau jin maakh kihya.
hum toharai nauna ratat ratat tohre larikan ka sei leb,
kaunau surat buDat baDat hum aapan naiya khei leb.
mul jaune din tana paubai hum kuan inara thahi leb,
tohre nauna kai gari suni hum gaDhi tara thahi leb.
chaitu konhar ka baDka betva jaun phauj ma gava raha,
chhutti aava oDhar kaike okre kuchchhau na bhava raha.
jab taluk raha kul Debra bhai bas okre pichhe lagi gava,
ubiyayen tana mari sabai ek din chuppe se bhagi gava.
sab kahen ki saruu ab tak tau bas baithe baithe khaat rahya,
kulatiu ankDin ke chalat rahya gadha as lada dekhat rahya.
jab kaam para tau kayar as chhutti le ghare sidhai dihya,
mahtari ki kokhiya au kul gauna ma daag lagai dihya.
jaldi bhaga nahin tau khurpa laal karab au dagi dev,
au jaun saja hoi hum apunai gaurmint se magi leb.
sanjha bhai tapta ke baitha sab toharai charcha khola theen,
kuch baDa bahadur kahain mula kuch tabau phokahi bola theen.
chahai tu hamri mangiya kai gilai sendhur ponchhvai dihya,
mul bairi ankhi se dekhya oka jin bachi ke jai dihya.
jitai jiu apne purkhan ke mathe ma daag lagaya jin,
jab tak dusman na bhagi jai tu ghare lauti ke aaya jin.
ab aiyau ka sanes suni lya onhu kai kokhiya barati ahai,
onhu kai rovat raat dina tohre bin ankhiya jharati ahai.
mul kahati ahain betva hamar jau ran jitai tau dhanni hob,
dharti mata ki khatir jau jujhat bite tau dhanni hob.
tu jeet jaat ke ghar aubya hamre man ka bisuvas ahai,
desva apanai jitai akhir ii kan kan ka bisuvas ahai.
chhotakva jagi ke rovat ba bokri bandhi mimiyati ahai,
hum chitthi likhati ahi au ohmur kukuri rasoiya khati ahai.
ab chali uhau dekhi taki tu ran se asirbad dihya,
hum paanv chhui yahin chitthi se tu man se asirbad dihya.
स्रोत :
पुस्तक : माटी औ महतारी (पृष्ठ 5)रचनाकार : आद्या प्रसाद 'उन्मत्त'
प्रकाशन : अवधी अकादमी
Additional information available
Click on the INTERESTING button to view additional information associated with this sher.
rare Unpublished content
This ghazal contains ashaar not published in the public domain. These are marked by a red line on the left.
